[GIỚI THIỆU CHUYÊN MỤC] TRIẾT HỌC – PHILOSOPHY

Triết học là gì? Triết học có liên hệ mật thiết gì với đời sống tinh thần nói chung và tâm lý học nói riêng? Từ lâu, triết học đã được xem là một bộ môn học thuật đầu tiên và cũng là tiền đề cho kiến thức trước sự rẽ nhánh cho nền khoa học tự nhiên. Theo tiếng Hy Lạp, triết học = phílosophía có nghĩa gốc là “tình yêu trí tuệ” [love of wisdom]. Nhưng từ “Philosophy” khi được các nhà triết học nhắc đến được định nghĩa là thuyết học thuật của vạn vật [the academic study of everything]. Nói cách khác, triết học là bộ môn học thuật nghiên cứu về bản chất cơ bản của kiến thức, thực tế, sự tồn tại và mối liên hệ của ta với thế giới quan.

Trước khi cụm từ “Khoa học” xuất hiện, triết học đã trả lời và giải thích cho các câu hỏi cơ bản tự nhiên về đời sống xung quanh con người. Toán học, sinh học, vật lý, chính trị hay thiên văn học tất cả đã từng được xem là triết học. Tuy nhiên, các học giả bắt đầu nhận ra những nguyên tắc riêng biệt giữa từng bộ môn. Từ đó, những câu trả lời có bằng chứng thực nghiệm (nhìn thấy và quan sát được) được tách ra và xem là Khoa Học, còn Triết học được hiểu như một công cụ đặt ra các câu hỏi (mà khó có thể trả lời thông qua việc quan sát). Vì thế các nhà triết gia hoặc những người theo đuổi bộ môn triết học không ngừng đặt ra những câu hỏi (mang tính vĩ mô) và tìm kiếm câu trả lời phù hợp nhất.

Triết học bao gồm nhiều trường phái và học thuyết, được chia thành 3 nhánh chính:

1. Siêu hình học (Metaphysics): tập trung vào nghiên cứu bản chất của sự thật vượt qua sự hiện diện của hình thái vật chất với các câu hỏi như liệu Chúa có tồn tại? Điều gì khiến con người là con người? etc.

2. Tri thức luận (Epistemology ): nghiên cứu về bản chất và tầm nhìn (bao gồm cả giới hạn) của kiến thức với 4 câu hỏi chính. 1) Kiến thức là gì? 2) Kiến thức được gặt hái như thế nào? 3) Chúng ta hiểu biết gì? 4) Làm sao chúng ta biết chúng ta đang hiểu biết gì?

3. Học thuyết Giá trị (Value Theory hoặc Axiology): nghiên cứu bản chất của giá trị mà trong đó bao gồm hai nhánh nhỏ

i) Đạo đức học (Ethics) tập trung vào giá trị hành vi con người đặc biệt liên quan đến những vấn đề luân lý đạo đức. Ví dụ: đúng sai, công lý, phẩm hạnh, sự phân biệt giữa thiện và ác.

ii) Mỹ học (Aesthetic) giải quyết bản chất của vẻ đẹp, nghê thuật, hương vị cũng như sự đánh giá và tiêu chuẩn của vẻ đẹp.

Ngoài ra, một nhánh khác thường được sử dụng trong việc biện luận, cũng có mặt trong các bộ môn khoa học tự nhiên chính là Luận lý học (Logic): tập trung vào việc tranh luận, đánh giá luận cứ và những nguyên tắt để đưa ra kết luận mang tính hợp lí [valid].

Đón xem Chủ Đề đầu tiên trong chuyên mục Triết Học: Triết học Hy Lạp về hạnh phúc, công lý và lòng tốt [Độc Quyền tại A Happy Introvert] ======================= Nguồn: What is Philosophy. Crashcourse #1 ‣ Philosophy 101 - Evolutionary Philosophy ‣ What is Philosophy. https://philosophy.fsu.edu/ ‣ Divisions of Philosophy. https://philosophy.lander.edu/